Krótka historia przekładów Koranu na język polski .

Koran (Quran) na język polski przekładano z pewnością od XVI wieku. Prekursorami staropolskich przekładów byli Tatarzy litewscy i polscy. Nosiły one nazwę tefsirów (interpretacji). Manuskrypt takich przekładów wyglądał w ten sposób, że poziomo pisano większymi literami tekst arabski Koranu, natomiast pod spodem, literami mniejszymi, tekst staropolski, białoruski lub polski zapisany zmodyfikowanym alfabetem arabskim. Ten sposób zapisywania tłumaczeń (tefsirów) obok tekstu oryginału, znany był praktycznie w całym świecie muzułmańskim od bardzo dawna.


Manuskrypt Koranu z glosami w języku kanuri zapisanymi pismem arabskim. Strona z surą Al-Fatiha (Otwierającą). Sahara centralna ok. XVI wieku. Fot. Dmitry Bondarev

W dobie polskiej reformacji i kontrreformacji duże fragmenty Koranu cytowano w chrześcijańskiej literaturze apologetycznej. Reprezentantem tej literatury był powstały w XVII wieku: "Alfurkan tatarski...".

Drukowane przekłady Koranu na j. polski pojawiły się w XIX w. Pierwsze, co prawda niekompletne tłumaczenie, przygotowały osoby związane ze środowiskiem Filomatów i Filaretów. Zostało ono wydane w pierwszej połowie XIX wieku, lecz zostały szybko skonfiskowane przez ówczesną cenzurę. Zachowało się kilka egzemplarzy. Są dostępne w formie elektronicznej (pdf, djvu) na stronach internetowych największych polskich bibliotek, m.in. Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej.


Pierwsza strona z przekładu wydanego w I połowie XIX w. Tzw. Koran filomacki. Ze zbiorów Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej.

W II połowie XIX wieku za sprawą polskiego Tatara Jana Buczackiego opublikowano w Warszawie Koran w jego tłumaczeniu. Badacze sugerują, że nie tłumaczył Koranu bezpośrenio z j. arabskiego. Prawdopodobnie, posiłkował się przekładem przygotowanym kilkadziesiąt lat wcześniej przez Filomatów, francuskim wydaniem Koranu Wojciecha Kazimirskiego (znany także jako Albert Kazmirski) oraz sięgał do zachowanych, a wymienionych wcześniej, tatarskich tefsirów.



Przez ponad wiek Koran nie doczekał się nowego przekładu. Najnowsze tłumaczenie, jak do tej pory, przygotował polski islamolog i arabista, nieżyjący już prof. Józef Bielawski. Wydane zostało nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego w 1986 roku. Wielokrotnie wznawiane, aż do chwili obecnej.

Bibliografia:

Zbigniew J. Wójcicki, Filomacki przekład "Alkoranu" dla Tatarów nowogródzkich, [w:] "Literatura Ludowa", nr 3, 1995, s. 15-28.